Stres, daha düşük bilişsel fonksiyonlara yol açabilir
Yeni bir çalışma, yüksek stres seviyeleri olan insanların bilişsel işlevlerinde azalma yaşama olasılığının daha yüksek olduğunu ve bu durumun hatırlama, odaklanma ve yeni şeyler öğrenme kapasitelerini etkilediğini ortaya koydu.
Stresin vücut üzerinde fiziksel bir etkisi olduğu bilinmektedir; inme riskini artırır, zayıf bağışıklık tepkisine ve daha fazlasına neden olabilir... Ayrıca insanları sigara içme ve düşük fiziksel aktivite gibi sağlıksız davranışlara yönlendirebilir.
Salı günü JAMA Network Open'da yayınlanan çalışma, yüksek stres seviyeleri olan katılımcıların kontrolsüz kardiyovasküler(kalp, damar hastalığı) risk faktörlerine ve kötü yaşam tarzı faktörlerine daha yüksek olasılıkla sahip olduklarını buldu.
Araştırmacılar, birçok fiziksel risk faktörü için ayarlamalar yapıldıktan sonra bile, yüksek stres seviyeleri olan insanların zayıf bilişsel işlevlere sahip olma olasılığının %37 daha yüksek olduğunu buldu.
Hafıza kaybıyla mücadele eden insanlar, bunun getirdiği zorluklar nedeniyle stresli olabilirler. Ancak, çalışmanın ortak yazarlarından Emory Üniversitesi'nden önleyici tıp ve epidemiyoloji yardımcı profesörü Dr. Ambar Kulshreshtha, stres hislerinin bilişsel fonksiyonlar üzerinde zararlı etkilere yol açtığına dair bağlantının ters yönde de geçerli olduğunu belirtti.
"Stres sadece mevcut bilişsel fonksiyonlarınızı kötüleştirmekle kalmaz, uzun vadede zararlı etkilere de sahip olabilir." dedi.
Yeni araştırma, özellikle siyahiler ve "inme kuşağı" olarak bilinen, güneyde bazı bölgelerde yaşayanlar arasında beyin sağlığındaki eşitsizlikleri anlamayı amaçlayan, federal fonlu uzun süreli bir çalışmanın verilerine dayanmaktadır. Binlerce katılımcı, stresleri için kendilerine yöneltilen bir değerlendirme ile standart bir bilişsel fonksiyon değerlendirmesi ile anketlere tabi tutulmuş ve on yıldan fazla bir süre boyunca düzenli olarak takip edilmiştir.
Yale Tıp Fakültesi'nde nörobilim profesörü olan Dr. Amy Arnsten'a göre, stres ve bilişsel fonksiyon arasındaki ilişki "kötü bir döngü"dür.
"Kronik stres durumunda, gerçekten prefrontal kortekste gri madde kaybedersiniz ve ne yazık ki stres tepkisini engelleyen bölgeler ve yardıma ihtiyacınız olduğuna dair size içgörü sağlayan bölgeler tam olarak etkilenir." dedi.
Yeni çalışmada, yüksek stres ile düşük bilişsel fonksiyon arasındaki bağlantı, hem siyahiler hem de beyazlar için benzerdi - ancak siyahı katılımcılar genel olarak daha yüksek stres düzeyleri rapor etmişlerdir.
"Siyahi ırk mensupları ayrımcılık gibi kronik stres faktörlerine daha fazla maruz kalma eğilimindedir" diye yazan çalışmanın yazarları, "Bu bulgu, algılanan yüksek stres düzeylerinin ırka bakılmaksızın bilişsel gerileme riskini artırdığını göstermektedir." dediler.
Daha önceki araştırmalar, siyah yetişkinlerin beyaz yetişkinlere göre yaklaşık %50 daha fazla inme geçirme olasılığına sahip olduğunu, yaşlı siyahların ise Alzheimer veya diğer demans türleri geçirme olasılığının yaklaşık iki katı olduğunu bulmuştur.
Stresin yaşla birlikte sürekli arttığı da bulunmuştur, ancak bu çalışma stres ile bilişsel fonksiyon arasındaki bağlantının yaşa göre nispeten tutarlı olduğunu göstermiştir. Çalışma katılımcıları son değerlendirme anında 45 ila 98 yaşları arasındaydı.
Alzheimer hastalığının nüksetme olasılığı aile öyküsü olanlar için daha yüksektir, ancak bu tek risk faktörü değildir.
Kulshreshtha, stresin bu faktörlerden biri olarak ele alınması gerektiğini söyledi ve o ve meslektaşları, riski en aza indirmeye yardımcı olmak için birincil bakım ortamlarında stres taramalarının yanı sıra, hedefe yönelik müdahalelerin de yapılmasını önerdi.
"Demans için neredeyse birkaç tedavi bulunuyor ve bunlar çok pahalı ve kolayca ulaşılabilir değiller. Bu nedenle demansla mücadelede en iyi yol, önlem almaktır." dedi Kulshreshtha.
"Stres yaygındır. Ancak, stresi yönetme ve azaltma yeteneğimize yardımcı olacak araçlar vardır." dedi.
Kaynak: CNN Health
Editör: Bilge Dua KÖSEN