Tarihte Kadınların Dönüm Noktaları: Bir Zaman Çizelgesi

Bir ricadan kurucu bir babaya, oy hakkı savunucularına, Madde IX'a, ilk kadın siyasi şahsiyetlere kadar, kadınlar Amerika Birleşik Devletleri'nde eşitliğe doğru istikrarlı bir yol açtılar.

Amerika Birleşik Devletleri'nde kadınların tarihi, eşitlik mücadelesinde çığır açanlarla dolu. Abigail Adams'ın Amerikan kolonileri için bir hükümet tasavvur ederken kocasına "hanımları hatırlaması" için yalvarmasından, kadınların oy hakkı için mücadele eden Susan B. Anthony ve Elizabeth Cady Stanton gibi kadınların oy hakkını savunanlara, feminizmin yükselişine ve Hillary Clinton'ın başkanlık adayı için ileri gelen siyasi bir parti tarafından ilk kadın adayı olmasına kadar Amerikalı kadınlar, ulusun tarihi boyunca uzun süredir eşitlik için mücadele ettiler.

Kimi cam tavanlar parçalanırken (Bkz: Madde IX), diğerleri olduğu gibi kaldı. Ancak ilerleme kaydedilmeye devam ediliyor. Clinton adaylığını kabul ederken, "Tavan olmadığında, sınır gökyüzüdür." dedi.

Aşağıda, ABD kadın tarihindeki dikkate değer olayların bir zaman çizelgesi bulunmaktadır.

Abigail Adams, Elizabeth Cady Stanton, Sojourner Truth

31 Mart 1776: Geleceğin devlet başkanı eşi Abigail Adams, kocası Kurucu Baba John Adams'a yazdığı bir mektupta kendisine ve Kıta Kongresi'ne "Hanımları hatırlayın ve onlara karşı atalarınızdan daha cömert ve iyiliksever olun. Kocaların eline bu denli sınırsız bir güç vermeyin. Unutmayın, ellerinden gelse bütün erkekler zalim olur. Şayet hanımlara gereken özen ve dikkat gösterilmezse, bir isyan çıkarmaya kararlıyız ve söz hakkımızın ya da temsil yetkimizin olmadığı hiçbir yasaya boyun eğmeyeceğiz.” ifadelerini kullandı.

19-20 Temmuz 1848: Seneca Falls Bildirgesi, kadınlar tarafından düzenlenen ilk kadın hakları bildirgesi olarak New York'ta düzenlenir ve aralarında organizatörler Elizabeth Cady Stanton ve Lucretia Mott'un da bulunduğu 300 kişi katılır. 68 kadın ve 32 erkek (Frederick Douglass da dahil olmak üzere), onlarca yıllık aktivizmi ateşleyen ve sonunda kadınlara oy hakkı tanıyan 19. Madde'nin kabul edilmesine yol açan Duygular Bildirgesi'ni imzaladı.

23 Ocak 1849: Elizabeth Blackwell, Amerika Birleşik Devletleri'nde tıp fakültesinden mezun olup doktor olan ilk kadın oldu. İngiltere'nin Bristol kentinde doğdu ve New York'taki Cenevre Koleji'nde sınıfında en yüksek notlarla mezun oldu.

20 Mayıs 1851: Eskiden köleleştirilmiş bir işçiyken kölelik karşıtı ve kadın hakları aktivisti olan Sojourner Truth, Ohio'daki Kadın Hakları Sözleşmesi'nde "Ben kadın değil miyim?" adlı ünlü konuşmasını yapar. "Ben kadın değil miyim? Bana bak! Kollarıma bak! Sürdüm ve ektim ve ambarlarda topladım. Hiçbir erkek bana kafa tutamadı. Ve ben kadın değil miyim? Bir erkek kadar çalışıp, bulduğumda bir erkek kadar kadar yiyebilir ve kırbaca dayanabilirdim. Ve ben kadın değil miyim? 13 çocuk doğurdum ve çoğunun kölelik için satıldığını gördüm ve bir anne olarak acımı haykırdığımda İsa'dan başka kimse beni duymadı. Ve ben kadın değil miyim?”

10 Aralık 1869: Amerika'nın ilk kadınlara oy hakkı yasası Wyoming eyaletinin yasama meclisi tarafından kabul edilir ve kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınır. 1890 yılında Wyoming, Birliğe kabul edilen 44. eyalet olmakla birlikte kadınlara oy hakkı tanıyan ilk eyalet oldu.

Oy Hakkı Mücadelesi, 19. Anayasa Değişikliği

15 Mayıs 1869: Suzan B. Anthony ve Elizabeth Cady Stanton, ulusal oy hakkı mücadelesini koordine eden Ulusal Kadın Oy Hakkı Derneği'ni kurdu. Dernek 1890 yılında Amerikan Kadın Oy Hakkı Derneği ile birleşerek Ulusal Amerikan Kadın Oy Hakkı Derneği'ni kurdu.

16 Ekim 1916: Margaret Sanger Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk doğum kontrol kliniğini açtı. Brooklyn, Brownsville'de bulunan klinik, "Comstock Yasaları" uyarınca doğum kontrolünü yasakladığı için yasadışı sayılarak 26 Ekim 1916'da baskına uğradı. Yasal tehditler sebebiyle iki kez daha kapatmak zorunda kalınca kliniğini kapatır ve nihayetinde 1921 tarihinde bugünkü Planlı Ebeveynlik'in öncüsü olan Amerikan Doğum Kontrol Birliği'ni hayata geçirdi.

2 Nisan 1917: Ulusal Kadın Oy Hakkı Derneği'nin uzun zamandır aktivistlerinden biri olan Montana'lı Jeannette Rankin, Temsilciler Meclisi üyesi sıfatıyla kongreye seçilen ilk kadın olarak göreve başladı.

18 Ağustos 1920: "Birleşik Devletler vatandaşlarının oy kullanma hakkı, cinsiyet nedeniyle Birleşik Devletler veya herhangi bir eyalet tarafından reddedilmeyecek veya kısıtlanmayacaktır." diyen ABD Anayasası'nın 19. Maddesinin onay süreci tamamlanır. Susan B. Anthony'nin kadınların oy kullanma hakkı için yürüttüğü çalışmaların anısına bu değişikliğe "Susan B. Anthony Değişikliği" adı verildi.

20-21 Mayıs 1932: Amelia Earhart, Atlantik boyunca tek başına durmadan uçan ilk kadın ve ikinci pilot oldu. (ilki Charles Lindbergh’dü).

Rosa Parks, Sivil Haklar, Eşit Ücret

1 Aralık 1955: Siyahi terzi Rosa Parks, Montgomery, Ala'da bindiği bir otobüste koltuğunu beyaz bir adama vermeyi reddeder. Bu hareket sivil haklar hareketinin başlamasına yardımcı olmuştur.

9 Mayıs 1960: Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) kadınların ne zaman çocuk sahibi olup olmayacaklarını kontrol etmelerine olanak tanıyan ve dünyada ticari olarak üretilen ilk doğum kontrol hapını onayladı. Margaret Sanger "doğum kontrol hapını" başlangıçta mirasçı olan Katherine McCormick'in sağladığı fonla piyasaya sürdü.

10 Haziran 1963: Başkan John F. Kennedy, aynı işyerinde çalışan ve aynı işi yapan kadınlar ve erkekler arasında cinsiyet temelli ücret ayrımcılığını yasaklayan "Eşit Ücret Yasası"nı imzaladı.

2 Temmuz 1964: Başkan Lyndon B. Johnson, Medeni Haklar Yasası'nı imzalayarak yasalaştırır; Madde VII ırk, din, milliyet veya cinsiyete dayalı istihdam ayrımcılığını yasaklar.

30 Haziran 1966: 1963'te yayımlanan The Feminine Mystique kitabının yazarı olan Betty Friedan, "feminist idealleri teşvik etmek, toplumsal değişime öncülük etmek, ayrımcılığı ortadan kadırmak, tüm kadınların ve kız çocuklarının sosyal, siyasi ve ekonomik yaşamın her alanında eşit haklara sahip olmasını sağlamak ve korumak amacıyla taban aktivizmini" kullanan Ulusal Kadın Örgütü'nün (NOW) kurulmasına yardımcı oldu.

Madde IX, Cinsiyetlerin Savaşı

23 Haziran 1972: Eğitim Değişiklikleri Madde IX Başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yasalaştı. "Amerika Birleşik Devletleri'nde hiç kimse, cinsiyete dayalı olarak, Federal mali yardım alan herhangi bir eğitim programı veya faaliyetine katılımdan dışlanamaz, bu programın faydalarından mahrum bırakılamaz veya bu program veya faaliyet kapsamında ayrımcılığa maruz bırakılamaz."

22 Ocak 1973: ABD Yüksek Mahkemesi, dönüm noktası niteliğindeki 7-2'lik "Roe v. Wade" kararıyla Anayasa'nın bir kadının yasal kürtaj hakkını koruduğunu ilan etti. Yüksek Mahkeme Haziran 2022'de kararı bozdu.

20 Eylül 1973: "Cinsiyetlerin Savaşı”nda tenis dünyasının önemli isimlerinden biri olan Billie Jean King, 90 milyon izleyiciye ulaşan ve televizyonda yayınlanan gösteri maçında Bobby Riggs'i tek sette mağlup etti. King maçtan sonra "Eğer o maçı kazanamazsam bunun bizi 50 yıl geriye götüreceğini düşündüm, Kadınlar [tenis] turnesini mahveder ve bu tüm kadınların özgüvenini etkilerdi” diye konuştu.

Sandra Day O'Connor, Sally Ride

7 Temmuz 1981: Sandra Day O'Connor, Başkan Ronald Reagan huzurunda ABD Yüksek Mahkemesi'nde görev yapan ilk kadın olarak yemin etti. 24 yıl görev yaptıktan sonra 2006 yılında emekli oldu.

18 Haziran 1983: Uzay Mekiği Challenger ile uçuş yapan Sally Ride, uzaya çıkan ilk Amerikalı kadın oldu.

12 Temmuz 1984: Demokratların başkan adayı Walter Mondale, ABD Temsilcisi Geraldine Ferraro'yu (N.Y.) başkan yardımcısı adayı olarak göstererek büyük bir parti tarafından aday gösterilen ilk kadın başkan yardımcısı oldu.

12 Mart 1993: Başkan Bill Clinton tarafından aday gösterilen Janet Reno, Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk kadın başsavcısı sıfatıyla başsavcılık yemini etti.

23 Ocak 1997: Yine Clinton tarafından aday gösterilen Madeleine Albright ülkenin ilk kadın dışişleri bakanı sıfatıyla bakanlık yemini etti.

13 Eylül 1994: Clinton, aile içi şiddet, tecavüz, cinsel saldırı, takip ve cinsiyetle ilgili diğer şiddet mağdurlarına yardım eden programlara fon sağlayan Şiddet Suçları Kontrol ve Kanun Uygulama Yasası'nın bir parçası olarak Kadına Karşı Şiddet Yasası'nı imzaladı.

Nancy Pelosi, Hillary Clinton, Kamala Harris

4 Ocak 2007: ABD Temsilcisi Nancy Pelosi (D-Calif.) Temsilciler Meclisi'nin ilk kadın başkanı oldu. Pelosi, 2019 yılında bu unvanı yeniden kazanarak 50 yılı aşkın bir süredir bu görevi iki kez üstlenen ilk milletvekili oldu. Başkanlık görevinden 2022 yılında ayrıldı.

24 Ocak 2013: ABD ordusu, kadınların savaş pozisyonlarında görev yapmasına yönelik yasağı kaldırdı.

26 Temmuz 2016: Hillary Clinton büyük bir siyasi partiden başkan adaylığı alan ilk kadın oldu. Demokratik Ulusal Kongresi'nde yaptığı konuşmada, "Burada annemin kızı ve kızımın annesi olarak duruyorum, bugünün gelmesinden dolayı çok mutluyum." ifadelerini kullandı.

20 Ocak 2021: Kamala Harris, Amerika Birleşik Devletleri'nin “ilk kadın ve ilk beyaz olmayan başkan yardımcısı” sıfatlarıyla görev yeminini etti. Harris Kasım ayında seçildikten sonra yaptığı açıklamada "Bu makamdaki ilk kadın olabilirim ama son kadın olmayacağım." ifadelerini kullandı.

Jamaikalı ve Hintli bir göçmenin kızı olan Harris, Kaliforniya'nın ilk siyahi kadın başsavcısı olarak görev yaptı ve 2016 yılında ABD Senatosu'na seçildi. Eski başkan yardımcısı Joe Biden tarafından aday adayı olarak seçilmeden önce kendi başarısız başkanlık teklifini yaptı.

Kaynak: History

Editör: Bilge Dua KÖSEN